Hemoglobin i njegov uticaj na zdravlje organizma

Hemoglobin je metaloprotein koji sadrži željezo i nalazi se u crvenim krvnim zrncima (eritrocitima), a služi za prenos kiseonika od pluća do ostalih dijelova tijela. Ima ključnu ulogu i pri prenosu ugljen-dioksida od tkiva do pluća. Na jedan potrošen molekul kiseonika nastaje oko 0,8 molekula ugljen-dioksida. ZdraviJa je istražila kakva je uloga hemoglobina za naše zdravlje, a detalje čitajte u nastavku teksta.

Nizak nivo hemoglobina

Nažalost, danas većina ljudi ima nizak nivo hemoglobina zbog bolesti bubrega, mjesečnog ciklusa, trudnoće, hranljivih nedostataka ili raznih tipova karcinoma.

Najčešći uzrok niskog nivoa hemoglobina u krvi je manjak željeza. Željezo je atom koji se u tijelu taloži prehranom a koji hemoglobin veže za sebe u svom nastajanju. Bez dovoljno željeza neće se stvarati hemoglobin i tada se radi o sideropeničnoj anemiji.

Anemija može da se reguliše medicinskom terapijom, ali se nivo hemoglobina u krvi može povećati i prirodnim putem – unosom namirnica koje podstiču rast ovog proteina i održavaju njegovu vrijednost na optimalnom nivou.

Može se navesti nekoliko ovakvih namirnica koje bi svako od nas trebalo da uvede u redovnu ishranu. Željezo i vitamin C su materije neophodne rastu hemoglobina, a njih u velikoj količini ima baš u ovom voću i povrću.

Lubenica

Redovno konzumiranje lubenice može da poveća nivo hemoglobina i da drži organizam dovoljno hidriranim tokom ljetnog perioda godine. Ovo voće sadrži veliku količinu željeza i vitamina C, pa na taj način ono poboljšava krvnu sliku. Jedna kriška lubenice dnevno učiniće dosta na podizanju nivoa hemoglobina u krvi.

Nar

Nar nazivaju “rajskim voćem”, a to nije slučajno, jer ovo voće ima brojne zdravstvene koristi. Sadrži visok nivo vitamina C. Ovaj vitamin povećava apsorpciju željeza u krvi. Bobice nara mogu se jesti u neograničenim količinama, a od njih se može i napraviti sok. Čaša soka od nara dnevno zadužena je za brigu o hemoglobinu.

Suho grožđe

Osušena zrna grožđa sadrže željezo, a to je metal čije zavidne vrijednosti u krvi pomažu da se nivo hemoglobina poveća. Zbog ovog svog svojstva, suho grožđe se dodaje ovsenim pahuljicama (musli) ili voćnim jogurtima.

Cvekla

Nije tajna da većina sportista pije sok od cvekle, čija jarka crvena boja već nagovještava da ona može uticati na kvalitet krvi. Savjet je da se iskoristi prednost ovog povrća, jer jedna šolja cvekle u sebi sadrži oko 1,1 mg željeza. Pasterizovana iz tegle ili sok od cvekle – sasvim je svejedno!

Datule

Datule dokazano poboljšavaju zdravlje srca i smanjuju rizik od dijabetesa. One takođe mogu da povećaju nivo hemoglobina zato što u sebi sadrže željezo. Treba ih jesti umjereno ukoliko osoba želi da smrša, a ako ne postoji problem sa kilogramima, onda nema ni ograničenja u konzumiranju ovog voća.

Bundeva

Bundeva sadrži vitamin C, a ovaj vitamin povećava bioraspoloživost željeza. Takođe, od bundeve izuzetnu zdravstvenu korist imaju i njene sjemenke, koje sadrže željezo i proteine. Jedenje bundeve i grickanje njenih sjemenki su pravi izbor kada je reč o povećanju hemoglobina.

Japanska jabuka

Japanska jabuka (kaki) je izuzetno slasno voće koje u sebi ima hranljive materije potrebne za povećanje hemoglobina, a to su željezo i vitamin C. Sa ovom voćkom ipak ne treba pretjerivati, jer njena velika slatkoća jasno govori da ona u sebi sadrži visok nivo šećera, pa su umjerene količine japanske jabuke ono što se preporučuje za bolji hemoglobin u krvi.

Suhe šljive

Isto kao i grožđe, osušene šljive mogu biti izuzetno korisne za popravljanje krvne slike. Doduše, suhe šljive mogu napraviti i probavne probleme, jer sadrže vlakna, ali zbog svog sadržaja željeza one povećavaju proizvodnju hemoglobina. S obzirom na to da sadrže visok nivo voćnog šećera, treba biti oprezan i umjeren u njihovom konzumiranju.

Mahunarke

Sočivo, pasulj, grašak, mahune i drugo mahunasto povrće bogato je željezom, što već obezbjeđuje aktivnu ulogu u procesu nastanka važnog proteina u crvenim krvnim zrncima.

Postoje i namirnice koje ne biste trebali konzumirati jer usporavaju apsorpciju željeza u krvi, te samim tim uzrokuju nizak nivo hemoglobina u krvi.

Izbjegavajte čaj, kafu, gazirana pića te špinat. Hrana bogata rafinisanim šećerima odnosno ugljenim hidratima u kombinaciji sa namirnicama koje su bogate željezom nažalost nije djelotvorna, jer snižava nivo želučane kiseline koja pomaže pri apsorpciji željeza.

Kada posjetiti doktora?

Nizak hemoglobin u krvi se često otkriva nakon analize krvi. Ako imate znakove i simptome niskog stepena hemoglobina u krvi, posjetite doktora. Znakovi i simptomi mogu uključivati:

• ubrzan rad srca tokom vježbe ili aktivnosti,
• umor,
• osjećaj kratkog daha,
• nedostatak energije tokom uobičajenih aktivnosti,
• upale kože i zubnog mesa.

Vaš doktor može vas uputiti na kompletan test krvi kako bi se utvrdilo imate li nizak nivo hemoglobina u krvi ili su vaši simptomi uzrokovani nekim drugim stanjem. Ponekad je potreban nešto savremeniji test, odnosno ispitivanje koštane srži, kako bi se odredio sadržaj željeza.

Povišen nivo hemoglobina

Visok nivo hemoglobina u krvi nije bolest, već simptom koji ukazuje na razvijanje patološkog procesa u tijelu. Glavne komplikacije povišenog hemoglobina u krvi su rizik od krvnih ugrušaka i začepljenja krvnih žila, odnosno srčanog udara i plućne embolije. Prema tome, moguće je stanje povišenog nivoa hemoglobina čak i onda kada je broj crvenih krvnih stanica ispod normalnog raspona.

Povišen hemoglobin uglavnom se javlja kod osoba koje pretjerano vježbaju i kod osoba koja žive u područjima povišene nadmorske visine. Tijelo se životom na povišenom području prilagođava povećanjem nivoa hemoglobina u krvi. Do povišenog nivoa hemoglobina može doći i u trudnoći, te zbog plućnih i kardiovaskularnih bolesti.

Simptomi povišenog nivoa hemoglobina u krvi mogu biti:

• Smanjena koncentracija
• Vrtoglavica
• Zbunjenost
• Opšta slabost
• Umor
• Povišen krvni pritisak
• Poremećaj spavanja
• Gubitak apetita
• Glavobolja
• Svrbež kože
• Bol u kostima i zglobovima
• Plava boja kože (vidljiva na usnama i vrhovima prstiju)
• Oslabljena cirkulacija
• Stvaranje ugrušaka
• Oticanje
• Trnci
• Privremeni gubitak sluha ili vida

Međutim, kako bi se simptomi još brže otklonili te kako biste mogli neometano nastaviti sa svakodnevnim aktivnostima jednakim intenzitetom prije nastanka smetnji, potrebno je regulisati prehranu.

U slučaju da uzimate razne prehrambene dodatke poput željeza i vitamina B12, B2 i B6, askorbinsku i folnu kiselinu – trebali biste prestati. Iz prehrane biste trebali izbaciti namirnice koje su bogate tim tvarima poput: jetre i drugih iznutrica, crvenog mesa, maslaca, masnog mlijeka, crvenog voća i povrća, slatkiša, algi, dimljenih jela, a zabranjeno je i konzumiranje alkohola. Takođe je bitno povećati unos tečnosti u organizam.